Türkiye’de 110 yılda 7’nin üzerinde 33 deprem oldu. Geçtiğimiz haftalarda da bu defa Van depremiyle sarsıldık. Ölenlere Allah’tan rahmet diliyorum. Yaralılara da acil şifalar ve çadır kentlerde kalanlara da çok şükür gereken desteğin yapılmaya başladığını görmek sevindirici. Yıkılan bina kadar ölü sayısı fazla olmadı. Ama nedense geçmişten ders alıp gelecekle ilgili on yıllık yüz yıllık planları kuramıyoruz… Örnek doksan dokuz gölcük depreminde tamam artık Türkiye’de miladi bir değişim başladı dedik; biraz kıpırdadı sonra her şeyi unuttuk. Eski tas eski hamam oldu… Şimdi üç şehir için 7 ve üzerinde deprem uyarısı yapıldı. Türkiye Kızılay Derneği Başdanışmanı Prof. Dr. Mete Işıkara, Hatay merkezli 7 ve üzerindeki büyüklüğünde bir depreme Adana, Mersin ve Gaziantep’in hazırlıklı olması gerektiğini belirtiyor. Bu bölgelerde ne gibi hazırlıklar yapılmaya başladı dersiniz görünürde bir şeyler yok. Jeofizik Mühendisleri Odası (JMO) Adana Şube Başkanı Melih Baki, Doğu Akdeniz Bölgesi’nde, son dönemde yoğun sismik hareketliliğin olduğu Adana’nın Kozan İlçesi ve büyük durgunluğun yaşandığı Hatay merkezli büyük bir deprem tehlikesinin bulunduğunu ileri sürdü. Tabi ki varsayım 1 yıl sonrada olabilir. 10 yıl sonrada olabilir ama bizler ne kadar hazırız. Akdeniz Bölgesi’ndeki yer altı hareketleriyle ilgili çalışmalar ve değerlendirmeler yapan JMO Şube Başkanı Melih Baki, dünya tarihinin en yıkıcı depremlerinin yaşandığı, yüz binlerce insanın hayatını kaybettiği, birkaç kez yerle bir olan Hatay ve Kozan için uyarıda bulundu. Melih Baki, “Afrika Kıtası, Arap levhası ve Anadolu plakasının çarpışma merkezi Doğu Akdeniz Bölgesi’dir. Büyük depremler, Türkiye’de buralardan başlar. Büyük felaket olmadan önlem alınmalı” dedi. Afrika Kıtası’nın yılda 2.5 cm hareket ettiğini, buna bağlı olarak, Toros Dağları’nın yılda 2 cm yükseldiğini kaydeden Baki, bu hareketlenme nedeniyle sismik olarak Kozan bölgesinin çok çalkantılı, Hatay’ın ise durgun olduğunu anlatıyordu okuduğum bir yazısında…
HATAY’A DİKKAT’
Özellikle Hatay’da son üç yıldır hiç deprem sinyalinin alınamadığını belirten Melih Baki, “Bunun bir tek anlamı vardır. O da, yırtılma hareketi ilerledi ve kilitlendi, demektir. Bu durum büyük bir deprem yaratacaktır. Depremlere karşı yerel yönetimlere büyük görev düşüyor. Deprem felaketlerinden sonra yeniden ele alınan ve yerel yönetimlerin uymak zorunda olduğu Tip İmar Yönetmeliği tam anlamıyla uygulanırsa, birçok sorun ortadan kalkar” diye dikkat çekmişti yazısında…
139 YILDIR YIKICI DEPREM OLMUYOR
Yerli ve yabancı birçok bilim adamının sık sık inceleme yaptığı ve uyarılarda bulunduğu Hatay’da en son yıkıcı deprem ve tsunami 1822 ve 1872 yıllarında olmuş, binlerce kişi yaşamını yitirmişti. Asya’da meydana gelen ve binlerce insanın ölümüne neden olan tsunamiden sonra Hatay’da inceleme yapan, aralarında Japonbilim adamlarının da bulunduğu heyet, 1822 ve 1872’de Hatay’ın Samandağ sahilinde oluşan dalgaların karadan 340 metre içeride etkili olduğunu belirlemiş, aynı deprem ve tsunaminin tekrar yaşanabileceği uyarısında bulunmuştu. Hatay da İlki 115 yılında olmak üzere tarih boyunca 10’a yakın büyük deprem yaşanan ve bu depremlerde 1 milyon civarında can kaybı olan Hatay’da, en son 137 yıl önce yıkıcı deprem oldu. Ortalama 110 yılda bir deprem olduğuna dikkat çekilerek, uzmanlar tarafından yeni yıkıcı bir deprem beklendiği sık sık dile getiriliyor. Son olarak Antakya İnşaat Mühendisleri Odası, “Hatay’ın deprem tarihine baktığımızda muhtemel bir deprem dönemine girmiş bulunmaktayız” demişti. Bakalım zama gösterecek geçmişten ders mi çıkaracağız yoksa bunları da mı unutacağız… İşte sizleri geçmişteki deprem haritamız bir bakın bakalım..
Tarihte Hatay depremleri:
– M.Ö. 69’da Antakya ve bazı Arap kentlerinde 170 bin kişi öldü. Kıbrıs ve Mısır da etkilendi.
– M.Ö. 37’de çok sayıda ölü kaydı bulunuyor.
– M.S. 115’de 260 bin ölü.
– 148 ve 334’deki 40 bin.
– 13 Eylül 458’de 80 bin ölü.
– 29 Mayıs 526’de 250 – 300 bin ölü.
– 29 Kasım 528’de Antakya, Samandağ ve Lazkiye’de 5 bin ölü.
– 31 Ekim 588’de 60 bin ölü.
– 847’de 20 bin ölü.
– 8 Mart 1053’de 10 bin ölü.
– 20 Haziran 1170’de 80 bin ölü.
– 13 Ağustos 1822’de Gaziantep, Antakya, İslahiye ve Halep arasındaki alan bütünüyle tahrip olup yıkıldı. Tsunami oldu, 30 ile 60 bin arasında ölü.
– 3 Nisan 1872’de Antakya ve Samandağ’ındaki evlerin yüzde 70’i yıkıldı. Yaklaşık 1000 ölü.
– 25 Aralık 1996’da merkezi Samandağ olan Hatay’daki deprem 5.5 büyüklüğünde oldu. Çevre illeri de salladı. Sonraki 36 saatte bazıları 4 büyüklüğünde 200 hafif deprem daha kaydedildi.
– Hatay’da 1997 yılında 22 Ocak’ta 5.5, 5.0 ve 4.8 büyüklüklerinde 3 büyük depremin ardından 24 saatte 400’ün üzerinde artçı deprem kaydı oldu.
Kaynak:
(JMO) Adana Şubesi bşk Melih Baki,
Prof. Dr. Mete Işıkara
Antakya İnşaat Mühendisleri Odası