Son günlerde Türkiye’nin gündeminde olan Deizm’e ait bilinmeyenler…
Deizm nedir?
Yaradancılık, anlamına gelen Deizm,evrenin bir yaratıcı tarafından yaratılıp daha sonra bu yaratıcının insanı kendi başına bıraktığını kabul eden bir felsefi akım ya da inanç biçimidir. Deizm, peygamberleri ve Kutsal kitapları reddeder. dünyaya veya evrenin işleyişine müdahale etmeyen tek tanrı olduğuna inanan ve tüm dinleri reddeden bir inanç biçimidir. Son günlerde oldukça tartışılan Deizm inancı herkes tarafından merak edilmektedir…
Tüm dinleri reddeden ancak tanrının varlığına inanan Deizm, peygamber, kutsal kitap, cennet ve cehennem, melek ve şeytan gibi kavramların hiçbirini kabul etmez. Deizme göre mutlak bilgiye ulaşmanın yolu vahiy ve peygamberlerden geçmez. Doğa, bilim ve akla dayanır. Bu inanca göre insan aklı yeterli olduğu için vahiy ve kutsal kitaplara da gerek yoktur. Yaratıcının dünyayı ve evreni bir kez yaratmış, sonra kendi yasalarına göre işlemesi için insanları ve evreni bir başına bırakmış olduğunu savunurlar. Deizm inancına göre Tanrı evrene ve dünyaya müdahale etmemektedir.
Deist kime denir?
İnanışın tanımlanmasında kullanılan doğal din ya da doğal inanç kavramları, hiçbir aracı olmaksızın sadece akıl yoluyla kavranabilecek yalın bir ”Tanrı” inancını belirtir. Bu inancı benimseyen kişiye ”Deist” denir.
DEİZM İNANCI NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR?
Deizmin fikir babası 17. yüzyılda yaşayan İrlandalı John Toland’dır Katolik bir ailede doğmuş olup “Pentheistikon” isimli kitabında akla dayalı maddeci bir dinin gerektiğini savunmuştur. Toland’ın bu düşüncesi birçok düşünür tarafından kabul görmüş ve deizm olarak dünyaya yayılmıştır. Voltair ve Rousseau gibi ünlü düşünürler de Deizm savunucusu olmuştur. İlk Deizm kelimesi Viret (1564) ve Burton(1621) tarafından kullanıldığı genel kabul görülmektedir. İngiliz filozof Edward Herbert, “De Veritate” (Hakikat Üzerine) isimli kitabı ile Deizm kurucuları arasında sayılmaktadır. Herbert, göre bir yaratıcı vardır ve evreni yaratmıştır. Ancak dinlerde yer alan Akıl dişi söylemler doğal düzene gölge düşürmektedir. Rousseau da Deizmi savunmuş ancak onun asıl savaşı din adamları ile olmuştur. Rousseau, özellikle katı olarak gördüğü kilise rahipleri ve din adamlarını gereksiz aracılar olarak görmüştür. Deizm genel olarak katı ve baskıcı Katolik dünyasının yüzünden kurulmuştur denilebilir.
DEİZMİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
* Deizme göre Tanrı vahiy göndermez.
* Deizm de peygamberlere inanılmaz, Tanrı ile insan arasına başka hiçbir düşünce giremez.
* Kutsal Kitaplar Tanrı’nın sözü olarak kabul edilmemektedir. Deizme göre elçi olduğunu iddia edenlerin “Vahiy geldi”diyerek var ettiği kitaplar Tanrı’dan gelmiş olamaz.
* Deizm’in hiçbir kutsal kitabı veya peygamberi yoktur.
* Deizm’de şeytan, cehennem gibi öğeler yoktur.
* Deistler “özgür düşünürler”dir. İyi birey olabilmek için peygamber ve kitaplara gerek duymazlar.
* Deistler vahiyleri ve vizyonları reddederler. Hayatlarında insan uydurması mucizelere ve kehanetlere yer yoktur.
* Deizm’in rahip, haham, imam gibi din adamlarına ihtiyacı yoktur. Bir bireyin istediği tek şey kendi sağduyu ve insanlık durumunu düşünme kabiliyetidir.
Günümüzde 3 farklı deizm bulunmaktadır;
1- PANDEİZM
Pandeizm, evrenin tümünü Tanrı olarak kabul etmektedir. Buna göre, her şey Tanrı’nın bir parçasıdır. Her şey Tanrı’dır ve Tanrı her şeydir. Pandeizme göre Tanrı’nın kainattan bağımsız ve ayrı bir varlığı yoktur. Tanrı nesnelerde, insan dünyasında ve doğada vardır.
2- PANENDEİZM
Tıpkı panteizmde olduğu gibi, evrenin kendisinin Tanrı olduğu düşüncesi hakimdir. Pandeizmden ayrı olarak ilk devindirici olan; Tanrı’nın tüm varlıkları ve evren özünden yarattığı, evrenin bilincinde değişmez ve mutlak bir varlık olarak hakim olduğu inancıdır. Pandeizme göre ruhun tek bir amacı vardır, buda oluştuğu Tanrı’ya geri dönmektir. Bunun yolu ise, tek evrensel kanun olan evrimden geçmektir.
3- SPİRİTÜEL DEİZM
Bu Deizm; içinde doğa ile birleşme, sezgi, tefekkür ve meditasyon gibi durumları barındırır. Bunlar da diğer Deistler gibi Tanrı’nın kainata müdahale ettiği düşüncesini, doğa üstü olayları ve dinsel dogmaları reddederler. Spiritüel Deizm manevi ve genel varlığı, tabiatta hissedilebilir tarifsiz bir Tanrı inancı içermektedir. Spiritüel Deistler Reenkarnasyon, karma ve sonsuz ödül gibi inançlara sahip olabilirler. Bu tarz Deistler literatürde “spiritüal ama dinsel değil” veya “spiritüel ama dini yok” şeklinde tanımlanır.
Günümüzde Deizm nasıldır?
Günümüzde Deizm klasik ve modern formlarda varlığını sürdürüyor. Klasik Deizm evrenin mutlak bir tanrı tarafından yaratıldığını ve tanrının yarattığı evrene müdahale etmediğini savunan soğuk bir yaklaşımdır. Modern Deizm’de ise tanrının bazı olaylara müdahale ettiğini savunan ılıman yaklaşım ve tanrının hiçbir olaya müdahale etmediğini savunan soğuk yaklaşımlar mevcuttur. Bu ayrımlar Modern Deizm’i alt kategorilere ayırmıştır.
Türk Dil Kurumu Sözlük Anlamı ?
